Caniogan
Kasaysayan at Pamumuhay
Caniogan (Kaniyugan) ang sikat at kasalukuyang opisyal na pangalan ng baryo. Ito ay bahagi ng bayan ng Bagong Bayan (Sta. Isabel) at napapaligiran ng mga baryo ng Liang at San Vicente. Hinango ng Caniogan (Kaniyugan) ang pangalan nito sa kadahilanang maraming puno ng niyog (coconut) sa lugar noong unang panahon. Ang baryong ito ay naitatag noong panahon ng mga Kastila. Ang mga orihinal na pamilya rito ay ang mga pamilyang Tagalog.
- Ang mga tenientes mula sa pinakaunang panahon ay ang mga sumusunod:
- G. Hermogenes dela Cruz
- G. Pedro delos Reyes
- G. Modesto dela Cruz
- G. Silviano Martin
- G. Emilio Leoncio
- G. Benjamin Martin
- G. Francisco Enriquez
- G. Florentino Aguilar
- Sa panahon ng mga Kastila
- Isang tiyak na lalaki ang pumatay ng ilang tao upang kainin ang kanilang mga atay.
- Noong panahon ng pananakop ng mga Amerikano hanggang sa ikalawang digmaang pandaigdig
- Isang matandang lalaki na may dalang bolo ang umakyat sa puno ng kawayan upang makakuha ng panggatong. Aksidente siyang natumba na naging sanhi ng agarang kamatayan dahil sa bolo na tumusok sa kanyang puso.
- Sa sobrang selos ay muntik nang mapatay ng binata ang kanyang asawa nang saksakin niya ito ng matalim na kutsilyo sa ilang bahagi ng katawan.
- Isang matandang babae ang nakatagpo ng biglaang kamatayan nang mahulog siya mula sa balkonahe ng kanyang bahay.
- Isang asawa ang uminom ng lason dahil sa selos at namatay pagkaraan ng tatlong araw.
- Noong 1937 nasira ang gusali ng sabungan sa hindi malamang dahilan. Apat na tao ang namatay at marami pang iba ang nasugatan.
Habang at pagkatapos ng ikalawang digmaang pandaigdig
- Ang mga tao ay umalis sa kanilang mga tahanan nang dumating ang mga Hapon ngunit bumalik pagkatapos ng tatlo o apat na buwan.
- Talamak na pagkasira ng buhay, ari-arian at institusyon sa panahon ng digmaan, lalo na noong 1896-1900 at 1941-1945.
- Noong 1941-1945 ay maraming bahay at ari-arian ang sinunog at ninakaw, ang iba ay ng mga Hapones at ang iba ay ng mga tao sa baryo.
- Mga hakbang at tagumpay tungo sa rehabilitasyon at muling pagtatayo kasunod ng ikalawang digmaang pandaigdig
- Di-nagtagal pagkatapos ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig, muling itinayo ang kapilya ng Caniogan (Kaniyugan) Pagsapit ng Disyembre 1951, isang bahay ng paaralan ang itinayo upang paglagyan ng mga mag-aaral mula una hanggang apat na baitang. Ang lugar ng mga paaralan ay naibigay ng isang dating residente ng baryo, si Gng. Rosa delos Reyes. Ginamit ang pondo ng gobyerno sa pagtatayo ng Caniogan (Kaniyugan) Primary School.
Mga Tradisyon at Gawi
- Karamihan sa mga kababaihan sa baryo ay nanganganak sa kanilang sariling mga tahanan, na tinutulungan ng isang komadrona. Ang mga sanggol ay binibinyagan sa simbahang Katoliko. Ang mga batang lalaki at babae ay nag-aasawa nang bata (noon), karamihan sa kanila ay nagtatanan at ang mga seremonya ng kasal ay ginaganap ng paring Katoliko, ngunit kadalasan ng Hukom ng Munisipyo.
- Matatagpuan rin ang Malolos Cemetery sa Caniogan (Kaniyugan) kaya doon inililibing ang lahat ng mga patay. Taun-taon ang araw ng kapistahan ng patron ng baryong si Maria Salome ay ipinagdiriwang nang marangya at maluho.
- Tulad ng mga tao sa ibang mga lugar, ang mga tao ng Caniogan (Kaniyugan) ay naniniwala sa iisang Diyos, ang lumikha ng lahat ng bagay, ng mundo, lupaing bundok, yungib, dagat, lawa, ilog, halaman, at hayop; araw, buwan at mga bituin. Naniniwala sila na sina Adan at Eva ang unang lalaki at babae. Bahagi ng mga tao ang mapamahiin. Pinaniniwalaan na ang ilan sa mga tao dito ay nakikibahagi sa pangkukulam. Ayon sa kanila, maswerte ang magkaroon ng kambal na anak o higit pa.
- Ang mga sikat na kanta ay Tagalog. Ang pagpunta sa palabas ay ang pinakasikat na libangan. Ang mga tao dito ay mahilig dumalo sa mga pagdiriwang katulad ng araw ng mga kapistahan.
- Ang mga bata ay naglalaro ng mga laro tulad ng Luksong tinik, Tagu-taguan, Pusa at Aso, Gabi at Araw at Patintero.
- Ang mga tao din dito ay mahilig magbigay at manghula ng mga bugtong lalo na sa ikatlong gabi pagkatapos ng kamatayan ng isang tao. Ang mga salawikain at kasabihan noong unang panahon ay naipasa pa hanggang sa kasalukuyan at ang mga tao ay nasisiyahang bigkasin ang mga ito.
- Noong ay sinusukat ng mga tao ang oras sa pamamagitan ng pagtingala sa araw at pagtilaok ng mga tandang. Ngayon ang karamihan sa kanila ay nagmamay-ari at gumagamit na lamang ng orasan at mga relo upang sabihin ang oras.
Kasalukuyan
Sa kasalukuyan ang populasyon ng Caniogan ayon sa 2020 Census ay 5,219. Ito ay kumakatawan sa 2.00% ng kabuuang populasyon ng Malolos. May mga kinagawian na nawala at nabago na pero halas lahat ay siya pa ring nanatili.
External Links
https://www.philatlas.com/luzon/r03/bulacan/malolos/caniogan.html