View source for Marcelo H. del Pilar Shrine

Ang makasaysayang dambana ay idineklara bilang National Shrine noong Hulyo 7, 2006 nang ilabas ng National Historical Institute (NHI), na ngayon ay National Historical Commission of the Philippines (NHCP), ng Board Resolution No. 01, s. 2006 at mula rito ay nakilala bilang Marcelo H. del Pilar Shrine. Ang historical marker na nilagay noong 1939 ng Philippines Historical Committee, na tagapagpaganap ng NHI, ay pinalitan ng isang binagong teksto noong Enero 17, 2012.


<h1>Buhay ni Plaridel</h1>  

Si Marcelo Gatmaitan Hilario Del Pilar ay isinilang noong Agosto 30, 1850 sa Cupang Bulacan (ngayon ay San Nicolas), Bulacan. Siya ang bunso sa sampung anak nina Don Julian H. del Pilar at Dona Blasa Gatmaitan—dalawang miyembro ng prominenteng pamilya ng lalawigan. Si Don Julian ay tatlong beses na gobernadorcillo ng Bulacan at ang pangalan ng pamilya ni Dona Blasa, "Gatmaitan," ay nagmula sa isang sinaunang maharlikang Pilipino. Ang maagang edukasyon ni Marcelo ang kanyang ina ang kanyang unang guro. Siya ay ipinadala sa Maynila upang mag-aral sa ilalim ng isang tiyak na G. Flores. Pagkatapos ay pumasok siya sa Kolehiyo ng San Jose at kalaunan sa Unibersidad ng Santo Tomas, kung saan siya nag-aral ng abogasya.

Ang kanyang mga kontribusyon bilang isang abogado, rebolusyonaryo, at propagandista ay tumutulad sa kanyang pagiging makabayan, katapangan, at katalinuhan.  Noong Disyembre 15, 1889, pinalitan ni Marcelo H. del Pilar si Graciano López Jaena bilang editor ng La Solidaridad. Sa ilalim ng pamumuno ni del Pilar, lumawak ang mga layunin ng pahayagan. Bilang ama ng Philippine Journalism, itinatag ni Del Pilar ang Diariong Tagalog kung saan inilantad niya ang mga kalupitan na ginawa ng mga prayleng Espanyol laban sa mga Pilipino noon.

Si Marcelo H. del Pilar, o mas kilala bilang Plaridel, ay namatay sa tuberkulosis sa Espanya noong Hulyo 4, 1896. Ilang taon pagkatapos ng kanyang kamatayan, ang kanyang mga labi ay hinukay at dinala pabalik sa Pilipinas noong Disyembre 3, 1920 upang ihimlay sa Mausoleo de los Veteranos de la Revolución sa Manila North Cemetery.

<h1>Bahay kapanganakan ni Marcelo bilang Historical Landmark</h1>

Taong 1955 nang maisip ng Samahang Bulacan ang dambana upang gunitain si Plaridel sa ilalim ng pangunguna ni Jose Corazon de Jesus o mas kilala sa kaniyang pen name na ‘Huseng Batute’.  Sumunod na taon, August 30, 1956 noong kaarawan ni Plaridel, opisyal na idineklara na itatatag ang dambana ni Marcelo H. del Pilar. Ang kaganapan ay pinamumunuan ni dating Pangulong Ramon Magsaysay at binasbasan ni Rev. Fr. Vicente Marasigan, S.J. apo ni del Pilar. Noong 1957, nag-donate si Speaker Jose Laurel ng halagang Php. 49,000 para sa pagtatayo ng dambana. Noong Agosto 30, 1982, isang sampung talampakan (10 feet) ang taas na estatwa ni del Pilar ay itinayo sa gitna ng lugar ng kaniyang kapanganakan. Ang monumento ay ginawa ng kilalang Maloleño sculptor na si Apolinario P. Bulaong gamit ang semento na hinaluan ng dinurog na tanso. Kasunod nito, ang 4,027 square meter birth site ay dinonate sa Bulacan Provincial Government ng pamilya ng bunsong anak ni Plaridel na si Anita del Pilar-Marasigan sa pamamagitan ni Atty. Benita Marasigan-Santos.

Noong Agosto 30, 1983, ang site ay ibinalik sa National Historical Institute (ngayon ay National Historical Commission of the Philippines) at mula noon, kilala bilang Marcelo H. del Pilar Historical Landmark.

<h1>Pagdeklara bilang Marcelo H. del Pilar Shrine</h1>

Sa pamamagitan ng NHI board resolution no. 1, s. 2006, ang Marcelo H. del Pilar Historical Landmark ay pormal na itinatag bilang Marcelo H. del Pilar Shrine. Ang site ay kinilala ng NHCP bilang isang makasaysayang lugar at ang marker na na-install noong 1939 ay pinalitan ng isang binagong teksto. Na-install ang bagong historical marker noong Enero 17, 2012. 

=== Museum-Library  ===

Ang dalawang palapag na library ng museo na itinayo noong 1998 ay matatagpuan sa likod ng dambana. Ang istruktura, na gawa sa mga modernong materyales sa istilo ng tradisyonal na bahay-na-bato, ay nagpapakita ng mga akdang pampanitikan ni Marcelo del Pilar gayundin ang mga koleksyon ng iba't ibang uri ng mga aklat na isinulat at bilang paggunita sa iba't ibang bayaning Pilipino. Sa ikalawang antas ng gusali ay ang aklatan at gallery ng iba pang mga makasaysayang artifact.

Ang nasabing museo-library ay bukas sa publiko nang libre. Naglalaman ito ng ilang makasaysayang artifact at mga dokumento kabilang ang isang compilation ng lahat ng orihinal na isyu ng repormistang pahayagan na La Solidaridad na pinangunahan ni Plaridel, gayunpaman ito ay kasalukuyang pinoproseso sa digitalize sa NHCP sa Maynila para sa digitalization.

<h1>References</h1>  
Gregorio, N. (1920) The Philippine Review, Volume 1, Number 5. “Marcelo H. del Pilar (Plaridel)” https://quod.lib.umich.edu/p/philamer/acp0898.0001.005/238?page=root;rgn=full+text;size=100;view=image;q1=Philippine+Review

National Historical Commission of the Philippines (2006)  "Declaring the Birth Site of Marcelo H. del Pilar in Bulakan, Bulacan as the Marcelo H. del Pilar Shrine" https://nhcp.gov.ph/2006-board-resolutions/

Official Gazette (1996)  “Executive Order No. 320, s. 1996: CREATING A SPECIAL COMMITTEE TO TAKE CHARGE OF THE PREPARATIONS FOR THE CENTENNIAL OF THE DEATH ANNIVERSARY OF MARCELO H. DEL PILAR” https://www.officialgazette.gov.ph/1996/05/14/executive-order-no-320-s-1996/

[[Category:Wiki Marcelo]]
[[Category:Index]]