19
edits
Mojon: Difference between revisions
no edit summary
No edit summary |
|||
| Line 4: | Line 4: | ||
Pinangalanan ng mga Espanyol ang barangay ng “San Andres” na naging saksi sa paggawa ng kalsada, paaralan, at kapilya. Nagkaroon ng alitan ang mga taga-Barihan at Pinagbakahan. Ang San Andres na matatagpuan sa gitna ng mga nag-aaway na grupo ay naging linya ng demarkasyon na tinatawag ng mga Espanyol na Mojon, na ang ibig sabihin ay "hangganan". Kaya ang San Andres ay kilala na ngayon bilang Mojon. | Pinangalanan ng mga Espanyol ang barangay ng “San Andres” na naging saksi sa paggawa ng kalsada, paaralan, at kapilya. Nagkaroon ng alitan ang mga taga-Barihan at Pinagbakahan. Ang San Andres na matatagpuan sa gitna ng mga nag-aaway na grupo ay naging linya ng demarkasyon na tinatawag ng mga Espanyol na Mojon, na ang ibig sabihin ay "hangganan". Kaya ang San Andres ay kilala na ngayon bilang Mojon. | ||
==<h3>Panahon ng mga Espanyol</h3>== | |||
Ang pamana ng panahon ng mga Espanyol ay nabubuhay sa tanawin ng Mojon, na may mga kalsadang nag-uugnay sa malalayong grupo gaya ng Barihan, Sumapa, Catmon, at Cabiawan. Ang pangunahing kalsada ay tinatawag na Hulo na humahantong sa luma at krudong gilingan ng asukal na nagsilbi noong 1880. Ang mga alingawngaw ng nakaraan ay nananatili sa lumang kalsada ng gilingan ng asukal, na ngayo’y malawak na palayan na isang pribadong pag-aari noon ni Don Antonio Bautista, na kilala bilang Cabiawan na hango sa salitang “cabiaw” na ang ibig-sabihin ay ''sugar mill'' o gilingan ng asukal, at ang Daang Ospital, na dating tinatawag na "Paikit." Gayunpaman nang gumana ang ospital ay naging tanyag na kilala bilang “Daan ng Ospital”. | Ang pamana ng panahon ng mga Espanyol ay nabubuhay sa tanawin ng Mojon, na may mga kalsadang nag-uugnay sa malalayong grupo gaya ng Barihan, Sumapa, Catmon, at Cabiawan. Ang pangunahing kalsada ay tinatawag na Hulo na humahantong sa luma at krudong gilingan ng asukal na nagsilbi noong 1880. Ang mga alingawngaw ng nakaraan ay nananatili sa lumang kalsada ng gilingan ng asukal, na ngayo’y malawak na palayan na isang pribadong pag-aari noon ni Don Antonio Bautista, na kilala bilang Cabiawan na hango sa salitang “cabiaw” na ang ibig-sabihin ay ''sugar mill'' o gilingan ng asukal, at ang Daang Ospital, na dating tinatawag na "Paikit." Gayunpaman nang gumana ang ospital ay naging tanyag na kilala bilang “Daan ng Ospital”. | ||
Ang isa pang sitio ay ang "Pulong Constable", na pinangalanan dahil ang mga bahay na matatagpuan sa hilagang-silangan ng lugar ng ospital ay ang pag-aari ng mga pamilya ng Philippine Constabulary na nakatalaga sa Malolos. Nang lumaon ay pinalitan ang pangalan ng lugar, bagaman hindi opisyal, pabirong tawag ng mga lokal dito ay "Pulong Walang Dios”. | Ang isa pang sitio ay ang "'''Pulong Constable'''", na pinangalanan dahil ang mga bahay na matatagpuan sa hilagang-silangan ng lugar ng ospital ay ang pag-aari ng mga pamilya ng Philippine Constabulary na nakatalaga sa Malolos. Nang lumaon ay pinalitan ang pangalan ng lugar, bagaman hindi opisyal, pabirong tawag ng mga lokal dito ay '''"Pulong Walang Dios”.''' | ||
Nagmula ito sa katotohanan na walang madadaanan na mga relihiyosong prusisyon doon dahil sa kakulangan ng magandang kalsada sa lugar na dating palayan. Ang mga orihinal na pamilya ng baryo ay ang mga Bates, Caparases, Faustino, at Ventura, na nananatiling pundasyon ng pagkakakilanlan nito. | Nagmula ito sa katotohanan na walang madadaanan na mga relihiyosong prusisyon doon dahil sa kakulangan ng magandang kalsada sa lugar na dating palayan. Ang mga orihinal na pamilya ng baryo ay ang mga Bates, Caparases, Faustino, at Ventura, na nananatiling pundasyon ng pagkakakilanlan nito. | ||
| Line 12: | Line 13: | ||
Sa panahon ng rehimeng Kastila, ang pinuno ng baryo na tinatawag na “cabeza” ay responsable para sa lahat ng buwis na ipinapataw sa kanyang baryo. Ang “cabeza” ay karaniwang isang maimpluwensya sa kanyang baryo o isang may kakayahang pinansyal na isulong mula sa kanyang bulsa ang buong buwis para sa kanyang lokalidad. | Sa panahon ng rehimeng Kastila, ang pinuno ng baryo na tinatawag na “cabeza” ay responsable para sa lahat ng buwis na ipinapataw sa kanyang baryo. Ang “cabeza” ay karaniwang isang maimpluwensya sa kanyang baryo o isang may kakayahang pinansyal na isulong mula sa kanyang bulsa ang buong buwis para sa kanyang lokalidad. | ||
Mga | ==<h3>Mga Nahirang na Cabezas</h3>== | ||
* Vicente de Guzman | * Vicente de Guzman | ||
* Juan Faustino | * Juan Faustino | ||
| Line 20: | Line 21: | ||
* Jose Ventura | * Jose Ventura | ||
==<h3>Ekonomiya</h3>== | |||
Noong unang panahon ng Espanyol, ang pera ay tinatawag na "meek". Ang mga sumusunod ay ang pagpapahalaga sa unang pera ng mga tao. | Noong unang panahon ng Espanyol, ang pera ay tinatawag na "meek". Ang mga sumusunod ay ang pagpapahalaga sa unang pera ng mga tao. | ||
*Isang beles → one centavo | *Isang beles → one centavo | ||
| Line 27: | Line 29: | ||
*Cahati at walo → thirty centavos | *Cahati at walo → thirty centavos | ||
==<h3>Paraan ng pagtukoy ng Oras</h3>== | |||
Mula sa mga unang tao sa lugar noong panahon ng Kastila, mayroon silang mga sumusunod na paraan ng pagsasabi ng oras. Kung sumisikat ang araw mula sa silangan, oras na para sa almusal; kung ang araw ay nasa ibabaw ng ulo, oras na para sa hapunan; at kung malapit nang lumubog ang araw, oras na ng hapunan. Sa gabi mayroon din silang sumusunod na paraan ng pagsasabi ng oras. Sinasabi nila ang oras sa pamamagitan ng mga bituin at pagtilaok ng mga tandang. Kung ang pagtilaok ng manok ay napakalalim at kakaunti, ibig sabihin ay hatinggabi na, at kung ang pagtilaok ng manok ay napakadalas at magkasama at mahaba, ito ay napakahalaga sa umaga at kapag ang mga manok ay bumaba sa lupa. oras na para sa almusal. | Mula sa mga unang tao sa lugar noong panahon ng Kastila, mayroon silang mga sumusunod na paraan ng pagsasabi ng oras. Kung sumisikat ang araw mula sa silangan, oras na para sa almusal; kung ang araw ay nasa ibabaw ng ulo, oras na para sa hapunan; at kung malapit nang lumubog ang araw, oras na ng hapunan. Sa gabi mayroon din silang sumusunod na paraan ng pagsasabi ng oras. Sinasabi nila ang oras sa pamamagitan ng mga bituin at pagtilaok ng mga tandang. Kung ang pagtilaok ng manok ay napakalalim at kakaunti, ibig sabihin ay hatinggabi na, at kung ang pagtilaok ng manok ay napakadalas at magkasama at mahaba, ito ay napakahalaga sa umaga at kapag ang mga manok ay bumaba sa lupa. oras na para sa almusal. | ||
==<h3>Mahalagang Pangyayari noong panahon ng mga Kastila</h3>== | |||
Ang pag-aalsa ng mga naninirahan noong 1896, sa pangunguna ng mga indibidwal tulad nina Rufino Faustino at Monico Bate, ay minarkahan ang isang mahalagang sandali sa pakikibaka ng Mojon para sa kalayaan. Habang pinalitan ng pananakop ng mga Amerikano ang pamamahala ng mga Espanyol, ang mga inobasyon tulad ng edukasyon at mga demokratikong mithiin ay umusbong, na nag-udyok sa isang bagong panahon ng pag-unlad at pagbabago. | Ang pag-aalsa ng mga naninirahan noong 1896, sa pangunguna ng mga indibidwal tulad nina Rufino Faustino at Monico Bate, ay minarkahan ang isang mahalagang sandali sa pakikibaka ng Mojon para sa kalayaan. Habang pinalitan ng pananakop ng mga Amerikano ang pamamahala ng mga Espanyol, ang mga inobasyon tulad ng edukasyon at mga demokratikong mithiin ay umusbong, na nag-udyok sa isang bagong panahon ng pag-unlad at pagbabago. | ||
==<h3>Panahon ng mga Amerikano</h3>== | |||
Mula sa pananakop ng mga Amerikano hanggang sa kasalukuyan, ang pinuno ng baryo ay ang ''barrio lieutenant'' o "tenientes" na hinirang ng Munisipal na Alkalde. | Mula sa pananakop ng mga Amerikano hanggang sa kasalukuyan, ang pinuno ng baryo ay ang ''barrio lieutenant'' o "tenientes" na hinirang ng Munisipal na Alkalde. | ||
Mga hinirang na "tenientes": | |||
'''Mga hinirang na "tenientes":''' | |||
* Raymundo Bate | * Raymundo Bate | ||
* Anastacio Sanchez | * Anastacio Sanchez | ||
| Line 44: | Line 50: | ||
Nagsimula ang pananakop ng mga Amerikano sa isang bagong panahon para sa Mojon. Sa pagpapakilala ng kinatawan na pamahalaan at pagboto, ang baryo ay sumailalim sa mga makabuluhang pagbabago. Pinalitan ng edukasyon ang relihiyosong pagtuturo, at ang mga demokratikong mithiin ay umusbong bilang pagsalungat sa monarkiya. | Nagsimula ang pananakop ng mga Amerikano sa isang bagong panahon para sa Mojon. Sa pagpapakilala ng kinatawan na pamahalaan at pagboto, ang baryo ay sumailalim sa mga makabuluhang pagbabago. Pinalitan ng edukasyon ang relihiyosong pagtuturo, at ang mga demokratikong mithiin ay umusbong bilang pagsalungat sa monarkiya. | ||
==<h3>Panahon ng Hapones</h3>== | |||
Ang mga dayandang ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay umalingawngaw sa pamamagitan ng Mojon noong Araw ng Pasko ng 1941 nang si Natalio Manahan ay naging biktima ng isang ''anti-aircraft shot''. Ang pagsalakay ng mga Hapones noong Enero 1, 1942, ay nagpahina sa Mojon, na nag-udyok sa paglikas ng mga residente nito sa malalayong lugar. Nasaksihan ng baryo ang kalupitan, pandarakip, at brutal na pagpatay sa panahon ng pananakop ng mga Hapones, na humantong sa mga sakripisyo at kontribusyon sa kilusang gerilya. | Ang mga dayandang ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig ay umalingawngaw sa pamamagitan ng Mojon noong Araw ng Pasko ng 1941 nang si Natalio Manahan ay naging biktima ng isang ''anti-aircraft shot''. Ang pagsalakay ng mga Hapones noong Enero 1, 1942, ay nagpahina sa Mojon, na nag-udyok sa paglikas ng mga residente nito sa malalayong lugar. Nasaksihan ng baryo ang kalupitan, pandarakip, at brutal na pagpatay sa panahon ng pananakop ng mga Hapones, na humantong sa mga sakripisyo at kontribusyon sa kilusang gerilya. | ||
Ang pagpapalaya noong Pebrero 1, 1945, ay dumating sa isang kabayaran, kung saan ang Mojon ay nawalan ng mga kaluluwa sa paghahangad ng kalayaan. Ang resulta ay nakita nang magmuli ang pagkabuhay ng pulitika, muling pagtatayo, at rehabilitasyon, na ginagabayan ng pwersa na nagmula sa tulong ng Estados Unidos. | Ang pagpapalaya noong Pebrero 1, 1945, ay dumating sa isang kabayaran, kung saan ang Mojon ay nawalan ng mga kaluluwa sa paghahangad ng kalayaan. Ang resulta ay nakita nang magmuli ang pagkabuhay ng pulitika, muling pagtatayo, at rehabilitasyon, na ginagabayan ng pwersa na nagmula sa tulong ng Estados Unidos. | ||