Catmon
Catmon Article by Jhade
Historical and Cultural Life
Ang pangalang "Catmon," na opisyal at pinakamadalas gamitin na pangalan ng baryo, ay nagsimula noong panahon na ang tanawin ng Malolos ay natatakpan ng maraming puno na kilala bilang "Catmon." Ang pangalang ito, na malalim na nakatanim sa lokal na topograpiya, ay nagbigay sa komunidad ng pangalan na kumakatawan sa nakaraan nitong arboreal.
Prominent Families
Ang taong 1837 ay isang makasaysayang pagbabago sa kasaysayan ng Catmon dahil ito ang taon na unang lumitaw ang baryo bilang isang natatanging entidad. Ang mga pangalan ng mga pangunguna sa pamilya na bumuo ng batayan para sa umuusbong na bayan ay nauugnay sa kwento ng pagkakatatag nito. Kabilang sa mga ito, ang maagang panlipunang tela ng baryo ay itinatag nina:
- Santiago Reyes
- Pedro Tomas
- Tomas Domingo
- Faustino Surio
- Fortunato Carpio
- Arcadio Reyes
- Valentin Pineda
Ang mga pamilyang ito ay nagdagdag sa pundasyon ng Catmon pati na rin ang kultural na tela nito sa kanilang hindi natitinag na dedikasyon at espiritu. Ang kanilang pamana ay nananatili sa kabila ng mga edad, na sumasalamin sa katatagan at kasaysayan ng kultura ng makasaysayang baryo na ito.
Ang kasalukuyang opisyal at tanyag na pangalan ng baryo ay Catmon. Noong unang panahon, maraming puno na tinatawag na "Catmon" sa isang bahagi ng Malolos. Mula sa mga punong ito hinango ang pangalan ng baryo ng Catmon. Ang baryo ng Catmon ay itinatag noon pang 1837.
Former Leader
Ang listahan ng mga tenyente mula sa pinakaunang panahon hanggang sa kasalukuyan ay sina:
- Arcadio Reyes
- Valentin Pineda
- Tomas Domingo
- Florentino Cruz
- Romauldo Lucas
- Marciano Bernardo
- Tomas Carpio
- Pedro Tomas
- Nicolas Bernardo
- Alfonso Miaco
- Angel Sta. Ana
- Saturnino De Regla
- Florentino Roque
- Florentino San Pedro
Spanish Occupation
Noong buwan ng Marso 31, 1892, isang masalimuot na pangyayari ang naganap sa bayan ng Malolos. Si Pr. Moises Santos, ang pari ng parokya, ay pinatay sa tulay ng Catmon.
Ang mga taong pumatay sa pari ay hinagkan ang kamay ng nasabing pari bago saksakin ito sa dibdib dahil sa kanilang kasanayan na halikan ang kamay ng pari tuwing sila'y nagtatagpo.
Nakatakas ang mga pumatay, kaya't pinaapi ng mga Kastila ang mga tao sa lugar na iyon. Nang hindi na matiis ng mga tao ang hirap na kanilang dinaranas, tumakas sila sa bukid hanggang dumating ang mga Amerikano.
Noong panahon ng Amerikano, Mabuti at magiliw ang pagtrato ng mga Amerikano sa mga tao.
Government
Walang pulitika noong ikalawang digmaang pandaigdig. Mayroong edukasyonal na propaganda tulad ng pagtuturo ng wika at kantang Hapones. Isang lipunan na tinatawag na "Kalibapi" ang nabuo noong panahon ng mga Hapones. Ang kalagayan ng ekonomiya noong panahong iyon ay labis na mahirap dahil ang mga tao sa komunidad ay tumakas sa bukid.
Courtship
Noong mga unang panahon, ang panliligaw ay isinagawa sa sumusunod na paraan: Ang lalaki ay naglilingkod sa bahay ng babae sa pamamagitan ng pagganap ng lahat ng gawain. Sa panahon ng kanyang panliligaw, nakikipag-usap siya sa mga magulang ng babae at hindi sa babae mismo. Kapag nagsimula nang magustuhan siya ng mga magulang, itinatakda ang petsa ng kasal. Habang lumalapit ang petsa ng kasal, ginagawa ng lalaki ang kanyang makakaya upang ayusin ang bahay ng babae bilang preparasyon para sa kasal.
Sa pista ng kasal, ang pamilya ng lalaki ang nag-aayos ng lahat ng pagkain na iseserb sa pista. Naglilingkod rin ang mga miyembro ng pamilya ng lalaki sa mga miyembro ng pamilya ng babae at sa mga bisita. Pagkatapos ng kasal, dadalhin ang babae sa bahay ng lalaki at ito ay tinatawag na "palipat bahay."
Marriage
Sa pista ng kasal, ang pamilya ng lalaki ang nag-aayos ng lahat ng pagkain na iseserb sa pista. Naglilingkod rin ang mga miyembro ng pamilya ng lalaki sa mga miyembro ng pamilya ng babae at sa mga bisita. Pagkatapos ng kasal, dadalhin ang babae sa bahay ng lalaki at ito ay tinatawag na "palipat bahay."
Burial/Death
Kapag namatay ang isang tao, ang bangkay ay ibinibilot lamang sa isang piraso ng banig at itinatali ng alambre bago ilibing sa malayong lugar mula sa mga bahay.
Supertitious Beliefs
Ilan sa mga pamahiin ng mga tao sa barrio noong mga unang araw ay:
- Huwag matulog habang iniintay ang kanin na lulutuin dahil tiyak na mangyayari ang masama sa iyo.
- Huwag kumanta habang nagtatrabaho o nagluluto dahil mag-aasawa ka ng matanda.